Diagnoza o niepełnosprawności intelektualnej i braku możliwości nabycia umiejętności mowy u chorego często dla jego bliskich brzmi jak wyrok. Tymczasem istnieje tak zwana komunikacja alternatywna i wspomagająca (AAC – Augmentative and alternative Communications), która zastępuje lub dopełnia kontakt słowny.
Zalety zastępczego komunikowania się
Niepełnosprawność związana z niewykształceniem zdolności mowy nie musi oznaczać braku możliwości komunikowania się z osobą nią dotkniętą. Środowiska naukowe wypracowały możliwie jak najlepsze – w świetle aktualnego stanu badań – metody komunikacji dla grupy pacjentów, którzy nie mogą nauczyć się mowy.
Sposoby zastępczego komunikowania się nie są w stanie w 100% zastąpić doskonałego narzędzia, takiego jak językowe porozumiewanie, jednak pozwalają na poznawanie świata i najbliższego otoczenia, nawiązywanie relacji, wymianę informacji i podtrzymywanie kontaktu z osobą pozbawioną sprawności mówienia.
AAC – co to takiego?
AAC to skrót utworzony od angielskiej nazwy Augmentative and alternative Communications, która oznacza właśnie komunikację alternatywną i wspomagającą.
Grupa metod komunikacyjnych AAC została stworzona z myślą o osobach niepełnosprawnych umysłowo oraz osobach chorych, które nie mogą się komunikować za pomocą mowy.
Dedykowane są one między innymi osobom z autyzmem, mózgowym porażeniem dziecięcym, z zaburzoną kontrolą aparatu mowy, z uszkodzonym ośrodkowym układem nerwowym (OUN) w następstwie chorób oraz z zespołami uwarunkowanymi genetycznie.
Dowiedz się więcej: Gdy dziecko nie mówi - mutyzm
Komunikacja alternatywna
Komunikacja alternatywna stosowana jest w przypadku osób, z którymi można nawiązać bezpośredni kontakt twarzą w twarz. Ten rodzaj komunikacji zastępuje mowę systemami znakowymi: graficznymi, manualnymi, pismem czy alfabetem Morse’a.
Komunikacja wspomagająca
Komunikację wspomagającą wprowadza się u osób, które mają umiejętność mowy, jednak porozumiewanie się za jej pomocą jest niesatysfakcjonujące bądź częściowo ograniczone. Ma ona wówczas za zadanie uzupełniać i wzmacniać posiadaną werbalną kompetencję komunikacyjną. System komunikacyjny jest dobierany indywidualnie do chorego przez jego terapeutę.
Metody AAC
• System symboli jednoznacznych – umowne przedmioty są identyfikowane z daną sytuacją, np. kocyk/poduszka oznacza pójście spać.
• Systemy dotykowe:
- alfabet punktowy do dłoni,
- alfabet Braillea,
- znaki przestrzenno-dotykowe (klocki Premacka).
• Systemy graficzne:
- system Blissa,
- sigsymbole – zdjęcia i rysunki (SIG symbols),
- metoda obrazkowa
- alfabet literowy, sylabowy, literowo-sylabowy,
- piktogramy,
- P.C.S. – system obrazkowy,
- system obrazkowy Aladyn,
- system ruchomych symboli,
- rebus.
• Systemy gestów:
- alfabet palcowy,
- język migowy,
- koghamo,
- makaton,
- duński słownik gestów,
- fonogesty,
- metody mieszane- dostosowywane do indywidualnych potrzeb i możliwości pacjenta.
Zobacz też: Jak pomóc dziecku w nauce mówienia?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
